W raporcie analizowany jest rynek aptek, pod kątem uzyskiwanych przez apteki marż na sprzedaż wydawanych na receptę leków refundowanych i pełnopłatnych. Marże rozumiane są jako różnica pomiędzy przychodami uzyskanymi ze sprzedaży leku (zapłata pacjenta i ewentualnie refundacja) a kosztem jego nabycia w hurtowni. Analiza dotyczy 2019 roku i uwzględnia ponad 13 tys. aptek. Poszerzona analiza dotycząca tylko leków refundowanych objęła ponad 20 tys. aptek w latach 2013-2019.
Pierwsza część raportu analizuje łączne marże kwotowe na lekach wydawanych na receptę, refundowanych i pełnopłatnych.
Średnia marża na aptekę uzyskana w 2019 roku jest szacowana na 251 tys. zł.
Wykres 1: Rozkład marży w 2019 r. w tys. zł, liczba aptek
W raporcie przedstawiono, jak różne charakterystyki aptek wpływają na uzyskiwane marże. Kluczowe znaczenie ma rok powstania apteki. Wielkość gminy wyrażona liczbą mieszkańców również jest istotnym czynnikiem różnicującym marżę w 2019 roku i pozytywnie wpływa na jej poziom. W podobnym kierunku oddziałuje wielkość sieci, w ramach której działa apteka. Apteki samodzielne uzyskują marże o blisko 40% niższe od uzyskiwanych przez te z dużych sieci.
Średnia roczna marża na lekach refundowanych w latach 2013-2019 wyniosła 126 tys. zł na aptekę, przy czym w analizowanym okresie obserwowano systematyczny wzrost marży średnio o 2,8% rocznie. Łączna marża kwotowa uzyskiwana przez wszystkie apteki zwiększała się średnio o 3,1% rocznie. Przeciętna marża w przeliczeniu na wizytę pacjenta wyniosła w analizowanym okresie 13,90 zł, a w ujęciu względnym marża wyniosła 18,8% wartości hurtowej brutto.
Marża w przeliczeniu na wizytę pacjenta także rosła systematycznie, średnio o 2,7% rocznie, po części za sprawą rosnącej liczby odrębnych leków wydawanych pojedynczemu pacjentowi (wg kodu EAN). Zwiększała się także przeciętna liczba opakowań przypadająca na wydanie odrębnego leku, z 1,51 w 2013 roku do 1,61 w 2019 roku. Jednocześnie coraz częściej sprzedawane są opakowania zawierające większą liczbę dawek leku (wzrosła średnia wielkość opakowania), co często jest korzystne finansowo dla pacjenta. W efekcie marża na wydanym opakowaniu leku rosła średnio o 1,2% rocznie.
Wykres 2: Marże w relacji do liczby wizyt, wydań leku oraz liczby wydanych opakowań, zł
W drugiej części raportu przeanalizowano szereg czynników mogących mieć wpływ na wielkość marż na lekach refundowanych. Marża kwotowa w przeliczeniu na wizytę pacjenta jest silnie uzależniona od tego, jak długo działa na rynku dana apteka. Apteki działające w ramach sieci przeciętnie uzyskują wyższe marże niż samodzielne podmioty. Istotne znaczenie dla wysokości marży mają czynniki lokalizacyjne. Wyższe wielkości uzyskiwane są przez apteki zlokalizowane na terenie gmin miejskich. Niezależnie od tego, im większa jest wielkość gminy mierzona liczbą zamieszkującej ludności, tym wyższe są uzyskane marże. Wreszcie, istotne znaczenie ma także poziom wynagrodzeń na obszarze działania apteki. Im wyższy, tym przeciętnie większa jest marża uzyskiwana na wizycie pacjenta.
W ostatniej części raportu przedstawiono marże w ujęciu regionalnym. Zróżnicowania pomiędzy województwami są duże, w niektórych ujęciach sięgające kilkudziesięciu procent. Przykładowo, apteki z województwa o najwyższej marży kwotowej na lekach refundowanych i pełnopłatnych uzyskały wynik o 34% wyższy niż w województwie o najniższej średniej. Województwa, gdzie marża na lekach refundowanych na wizytę była niska w 2013 roku rosły przeciętnie szybciej w kolejnych latach, niż te gdzie notowano wyższe marże. W niektórych województwach ważnym czynnikiem wpływającym na zwiększenie marży był wzrost wartości zrealizowanych recept na leki recepturowe, przy jednoczesnym spadku liczby tych recept. Nie można wskazać jednego dominującego geograficznego wzorca kształtującego zróżnicowanie marż wg województw i jest ono zależne od sposobu ujęcia marży (np. łączna marża roczna, marża w przeliczeniu na wizytę pacjenta).
Raport powstał w ramach współpracy Narodowego Funduszu Zdrowia (Departament Analiz i Innowacji) oraz Centrum e-Zdrowia (Departament Centrum Analiz).
